Tác giả: Dương Thị Nhung
Trường Đại học Nghiên cứu Quốc gia về Hạt nhân “MEPhI” (Liên bang Nga)
Email: duongthinhung_t57@hus.edu.vn
Bạn có cảm thấy thời gian trôi nhanh hơn khi chúng ta vui vẻ và chậm lại khi chúng ta trải qua những điều mà chúng ta không mong muốn. Có cách nào đó khiến chúng ta cảm nhận thời gian diễn ra nhanh hơn (thay vì chậm) khi buồn không? Bài viết dưới đây mô tả quá trình các nhà nghiên cứu tìm hiểu cách thay đổi cảm nhận về thời gian.
Nghiên cứu của Moojan Ghafurian và David Reitter (2018) cho thấy: thời gian không chỉ trôi nhanh khi chúng ta vui vẻ mà nó cũng trôi nhanh hơn khi nó được đếm ngược. Hơn 1.000 tình nguyện viên đã được chọn và phân bố vào ba thí nghiệm. Tất cả tình nguyện viên của ba thí nghiệm trên cùng tham gia vào chơi trò Cookie Monster (quái thú bánh quy). Mục tiêu của trò chơi này là bắt quái thú khi nó chuyển thành bánh. Ban đầu, người chơi sẽ phải tránh quái thú khi nó tiến đến, nhưng trong quá trình chơi, sẽ có thời điểm ngẫu nhiên mà quái thú biến thành bánh và người chơi phải kiên nhẫn chờ đợi để ăn được quái thú vào thời điểm đó.Thí nghiệm đầu tiên với sự tham gia của 123 tình nguyện viên, nhằm kiểm tra xem liệu sự thiếu kiên nhẫn do bên ngoài tác động có ảnh hưởng đến việc chấp nhận rủi ro của người chơi hay không. Thí nghiệm thứ hai - 701 tình nguyện viên, nhằm kiểm tra xem liệu sự thiếu kiên nhẫn do chậm trễ có ảnh hưởng đến quyết định hay không. Và thí nghiệm cuối - 304 tình nguyện viên, nhằm kiểm tra xem liệu việc thay đổi nhận thức về thời gian có ảnh hưởng đến tính kiên nhẫn hay thiếu kiên nhẫn hay không.
Sau khi trò chơi kết thúc, nhóm nghiên cứu thu được những kết quả ngạc nhiên. Tốc độ đếm ngược của đồng hồ có ảnh hưởng đến tính nhẫn lại và tính quả quyết của người chơi game cả trong và sau khi chơi. Các nhà nghiên cứu thấy rằng: những người tham gia kiên nhẫn hơn khi đồng hồ đếm ngược có tốc độ nhanh so với khi tốc độ chậm.
Giáo sư David Reitter (Đại học bang Pennsylvania, Hoa Kỳ) cho biết: “Cái mà chúng tôi quan tâm là tìm ra cách con người đưa ra quyết định phụ thuộc vào thời gian và cách mọi người trải nghiệm với thời gian. Trong nghiên cứu này, chúng tôi cũng tự hỏi rằng: chúng ta có thể làm cái gì với sự thiếu kiên nhẫn? Có cách nào để cho mọi người kiên nhẫn hơn không?”
Các nhà khoa học đã sử dụng ba đồng hồ khác nhau để hiển thị cùng khoảng thời gian còn lại của trò chơi, đồng hồ thứ nhất đếm tốc độ chậm với 5 số, đồng hồ thứ hai đếm trung bình - 10 số và đồng hồ cuối đếm nhanh - 15 số. Họ phát hiện ra rằng, những người chơi dưới sự ảnh hưởng của đồng hồ thứ ba đưa ra nhiều lựa chọn thận trọng và khôn ngoan hơn ngay cả sau khi chơi.
Reitter cho biết thêm: “Cái điều mà chúng tôi phát hiện ra thực sự rất đáng kinh ngạc. Chúng ta có thể tác động lên tính nhẫn lại của mọi người không chỉ trong thời gian đếm ngược mà còn ảnh hưởng đến cả về sau”.
Việc đếm ngược với nhiều con số, tốc độ nhanh có vẻ làm cho thời gian trôi nhanh hơn, làm giảm tính không kiên nhẫn và khuyến khích việc đưa ra quyết định có suy nghĩ hơn.
Reitter nói: “Đếm ngược tạo một cảm giác khác về thời gian đã trôi. Và việc đếm ngược nhanh hơn sẽ tạo cảm giác thời gian trôi qua ngắn hơn trong khoảng thời gian chờ đợi, vì vậy nó làm thay đổi ý thức của bạn một chút về thời gian”.
Những người tham gia cũng nhận thấy rằng sự trễ của đồng hồ với tốc độ đếm nhanh cũng sẽ trôi qua nhanh hơn ngay cả khi nó bị chậm 15 giây. Và điều này khiến trò chơi trở nên thú vị hơn. Reitter nói: “Vì vậy tôi đoán bạn có thể nói rằng thời gian thực sự bay khi bạn đang vui vẻ”.
Ghafurian – đồng tác giả nghiên cứu, cho biết thêm “Những phát hiện này hướng mọi người tới các cách có thể thay đổi ý thức về thời gian, nhằm thúc đẩy cảm giác hạnh phúc. Điều mới mẻ là chúng tôi đã tìm ra một cách tiếp cận rất đơn giản để lừa đồng hồ bên trong mỗi chúng ta. Và điều đó có thể giúp chúng ta đưa ra quyết định chủ động và cảm thấy hạnh phúc hơn”.
Những phát hiện này có thể áp dụng cho việc thiết kế giao thông và tín hiệu đi bộ qua đường, cũng như các thiết bị khác, đặt ở những nơi mà sự thiếu kiên nhẫn ảnh hưởng đến an toàn. Các nhà thiết kế giao diện có thể sử dụng thông tin này để phát triển các công cụ phần mềm thân thiện với người sử dụng hơn. Ghafurian đã chỉ ra rằng người dùng có thể kiên nhẫn hơn trong quá trình cài đặt phần mềm nếu nhà phát triển sử dụng đồng hồ đếm ngược với tốc độ nhanh hơn.
Trong tương lai các nhà nghiên cứu có thể khám phá ra cách mọi người đánh giá thời gian và làm thế nào họ nhận thức được cách những người đó đánh giá thời gian.
Ghi chú: Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Time & Time Perception.
Tham khảo:
Matt Swayne (2018). Watching the clock: faster countdowns may make people more patient. Penn State. Available at https://www.sciencedaily.com/releases/2018/08/180823113623.htm
